آیسلند
شاید مهاجرتی خودخواسته و دوری از وطن، باعث شده اینبار آیدا کیخایی که گویا عزم خود را برای کارگردانی جزم کرده به سراغ داستانی برود که مهاجرت یکی از موضوعات اصلی و محوری نمایش است.
«آیسلند» نوشتهی نیکلاس بیلون نمایشنامهایی است که بر اساس داستانِ تنهایی آدمهای معاصر نوشته شده است. داستانِ مهاجرت به کشوری مدرن و نقدِ دنیای سرمایهداری.
و حالا بازی سرنوشت به گونهای رقم خورده که سه نفر (دو زن و یک مرد) هر کدام از یک طرف دنیا (پاکستان، استونی و کانادا) در بزنگاهی در مقابل هم قرار گرفتهاند و ما به عنوان مخاطب این شانس را داریم که چشم در چشم هر یک از آنها بیاندازیم و قصهی زندگیشان را بشنویم. و آنها نیز این فرصت را دارند تا فقط یک بار از روی صندلی قرارگرفته در یکی از ضلعهای مثلث بلند شوند، چند قدم بردارند، به طرف تماشاچیان بیایند و بدون هیچ ادا و اطوار، ناز و کرشمه و داد و فریاد روی صندلی راس مثلث بنشیند و در زمانی کوتاه، قصهی طولانی زندگیشان را برای تماشاچیان تعریف کنند.
«آیسلند» یک نمابش مینیمال است. فضا، میزانسن، نور، صحنه، لباس، موسیقی همه بصورت مینیمال انتخاب شده. شاید بشود در تمام زمانِ اجرا چشمها را بست و فقط به مونولوگها گوش داد ولی بدون شک، آنوقت حجم زیادی از زیباییهای این نمایش را نخواهید دید.
بهنظرم کارگردان بخوبی توانسته از این فضای مینیمال در راستای اجرا یک نمایش خوب استفاده کند. نور، صدا و حرکت اضافی در صحنه وجود ندارد و موسیقی به خوبی توانسته به اجرا کمک کند و بازی خوب و کنترلشدهی هر سه هنرپیشه این نمایش به خصوص احسان کرمی باعث شده که آیسلند با آن قصهی جذاب و پُر کششی که دارد در خاطرهها بماند.
در حالیکه احسان کرمی به عنوان مجری برنامه رادیو هفت، هر بار اسم و فامیل من را به سختترین و بدترین شکل ممکن ادا میکرد، گفتن این مونولوگهای طولانی و بازی بسیار خوبش برایم سورپرایزکننده بود! این موضوع احتمالاً بیانکننده این واقعیت است که احسان کرمی با اینکه تجربه کمی در عرصه تاتر و نمایش دارد ولی گویا در این مسیر موفقتر از مجریگری خواهد بود.
سالهاست که جنگ تمام شده است. در دورانِ پَساجنگ بهسر میبریم. شهر، اَمن و امان است. در آرامش است. متروها از زیر زمین و هواپیماها با نرخِ آزاد و شناور در بالای سرمان جولان میدهند. هنوز دعواست بین دههی پنجاه و شصت و هفتادیها که هر کدام خود را نسلی بدبختتر از آن یکی میدانند. انگار قرار است مدالِ افتخار به گردنِ آنکه بدبختتر زندگی کرده، انداخته بشود. کاش تا هشتادیها از راه نرسیدند، مقامها و مدالها را مشخص کنند.
گروهی آمریکایی، در ایرلند مشغول فیلمبرداری فیلم جدیدشون هستند. چارلی و
جیک، مردانِ سَرخورده و خستهی ایرلندی به همراه بعضی از اهالی روستا بهعنوان
سیاهیلشگر و در ازای گرفتن مبلغی پول، جلوی دوربین ظاهر میشن. آدمهایی که همهشون
بهدنبالِ شهرت و اعتبار و معروف شدن هستند و رویای آمریکا و هالیوود دارند که
ناگهان «شان» خودش رو تو آب غرق و خودکشی میکنه تا گروه برای ادامهی فیلمبرداری
دچار مشکل بشه و...
از امشب نمایش «چشمهایی که مال توست» برای چندمین بار و البته اینبار در
باغ موزهی هنر ایرانی، اجرا خواهد شد. کاری که تابهحال چندین بار در سالنهای
مختلف نمایشی روی صحنه رفته. کارگردان «نسیم ادبی» و نویسنده و بازیگر خانم «بهاره
رهنما»ست.
خیلی زود متوجه میشیم که مایکل برادر کاتوریان (علی سرابی) که پسری عقبافتاده است
نیز دستگیر شده که در میانهی داستان اعتراف به قتل کودکان میکنه. مایکل گذشتهی
بسیار سختی داشته و از طرف پدر و مادرش شکنجه میشده و بعد از شنیدن داستانهای
برادرش بنا به ادعای خودش، چند بچه را دقیقاً شبیه به داستانهای کاتوریان کشته و
حالا هر دو توی بازداشتگاه هستند که....jpg)
«برف روی کاجها» فیلم خوبییه. فیلم خوبی که قاعدتاً وقتی اسمِ «پیمان معادی» که توی کارنامهی هنریش سالها تجربهی فیلمنامهنویسی داره، اینبار در دو نقشِ نویسنده و کارگردان وصل میشه به فیلم، توقع و انتظارِ آدم بیشتر از این فیلمی میشه که با کلی حرف و حدیث، سرانجام اکران شد.
بدونشک خیلی از آدمها بعد از بهم خوردن یه رابطه عاطفی، مثل غریقی دست میندازن تا به چوب و الوار و قایقی متوسل بشن و سعی می کنند خیلی زود شخصی رو (بدون در نظر گرفتن ریخت و قیافه، شخصیت اجتماعی، سن و...) وارد زندگیشون کنند تا بتونند با موضوع مهم قبلی (که شکست عاطفی بوده) کنار بیان ولی من نتونستم بپذیرم زنِ این داستان، میتونه بعد از بهم خوردن رابطهی عاطفی و طلاق از همسرش، با مردی اینقدر ساده و کمی سَرخوش (صابر ابر) ارتباط برقرار کنه، کنسرت بره و...
ریاضیدانی مُرده و دو تا دخترش، یکی ساکنِ شرق و دیگری غربِ آمریکا قراره تکلیفِ زندگی، خونه و مهمتر از همه، برهانِ مهمی از علم ریاضیای رو معلوم کنند. یکی از دخترها دل به خونهی قدیمیشون بسته و حاضر نیست بعد از مرگِ پدرش خونه رو بفروشند و اون یکی که در آستانهی ازدواج با... 
«
در حالیکه نَم بارونی توی تهران باعث میشه این شهرِ نیمهفلج، به تمام معنا از دستوپا بیوفته و مچاله بشه، کار سختییه خودت رو با هزارویک مکافات به سینما برسونی و به تماشای فیلمی بشینی که ازش تعریف و تمجیدِ زیاد شنیدی اما وقتی ده دقیقه، بیست دقیقه، چهل دقیقه از فیلم رو میبینی، عینهو شیربرنج وا بری روی صندلی سینما که واقعاً فیلم جدید کاهانی با این همه حرف و حدیث همین بود. 
س.
هرچند شاید برای معرفی این کار خیلی دیر شده باشه ولی بهرحال حکایتِ «کاچی به از هیچی»، حالا حالاها در مملکت ما مصداق و نمونه داره. 
داستان دربارهی حضور هنرپیشههای سینما در عرصهی تاتره. حرکتی که این روزها شایع شده و کم نیستند اهالی سینما که حالا تصمیم دارند خاکِ صحنه رو هم بخورند که خب بعضیهاشون بعد از این تجربه همچین بد هم به سُرفه و عطسه و آبریزش بینی افتادند! 
مگه قراره در طولِ سال چند تا فیلم خوب اکران بشه که آدم دیدنِ یکی دوتاش رو هم از دست بده؟! و خب توی این اوضاع احوالِ رکودِ همه چیزِ فرهنگی و غیر فرهنگی، وقتی آدم فیلم خوبی میبینه، سَر ذوق میآد و دوست داره بقیه رو هم سهیم کنه توی دیدنِ اون و لذت بردنش.
بغض فیلم خوبییه. فیلمی بدون حاشیه. بدون ادا اصولِ اعصاب خردکن. شُستهرُفته که همه چیز، خیلی خوب سَر جای خودش نشسته. شخصیتها. دیالوگها. کِشش داستان. دوربین. تصویر.
این روزها توی سالن چهارسو مجموعهی تئاتر شهر، «سیمرغ» روی صحنه است. کم اَزش تبلیغ نشده که فقط پشت جلد نشریهی «شبکه آفتاب»، کلاً تبلیغ همین کاره. کاری که بروشورش عینهو نقشهی گنج بزرگه، قدِ یه سفره خیلی بزرگ که دوازده نفر بهراحتی میتونند دورتادورش بشینند و آبگوشت بخورند! .jpg)
سال 82-83 بود. اون موقعها هنوز هفتهنامهی اینترنتی «کاپوچینو» سَرپا بود. هفتهنامهی فرهنگی، هنری، ورزشی، اجتماعی که یه سری از روزنامهنگاران و بلاگرها جمع شده بودند و اون رو راه انداخته بودند و هر کدوم صفحاتی داشتن و مینوشتند، که انصافاً خیلی هم خوب مینوشتن. 
خبرها رو که سرچ کردم دیدم امجد نوشته که از آزمایشگاه دفاع میکنه. امجد بعنوان نخستین کار سینماییاش در مقام کارگردان میتونه از کارش دفاع کنه و من هم بعنوان مخاطبی که هنوز مزهی «بیشیر و شکر» زیر دندونم هست، میتونم با صدای بلند داد بزنم که فیلم «آزمایشگاه» خیلی بد بود؛ خیلی. که اگر اسلام و احترام به بزرگتر نبود حتی میشد از واژههایی بدتر از بد استفاده کرد!
امجد فیلمنامهای نوشته؛ از دید خودش هم خوب نوشته که اجراش کرده و حالا هم روی پردهی سینماست و امروز هم حاضره که ازش دفاع کنه ولی انصافاً رضا کیانیان، باران کوثری، رامبد جوان (ستارههای سینما)، رضا بهبودی، افشین و هدایت هاشمی (ستارههای تئاتر) هم این داستان رو دوست داشتند که توی اون نقشآفرینی کردند؟ آیا باید باور کنیم که بزرگانِ سینمای ایران چون کیانیان هم غم نون دارن و بدون حق انتخابن که چنین فیلمنامهای رو قبول میکنن، یا صرفاً رفاقتی بوده با کارگردان و خواستن که نشون بدن دوست دارن حمید امجد هم وارد سینما بشه؟
تهران خلوت شده. حالا دیگه حضور نصفه نیمهی بهار رو میشه حس کرد. روزهای آخر ساله و بدو بدوهای چسبیده به همین روزها. یه سریها رفتن و بقیه موندن و هنوز دارن سَر قالی رو میکشن تا بیارن کنار باغچه و بنفشههای سه رنگ تا با شُستن فرش و کاشتنِ گل، رسیدنِ بهار رو جشن بگیرند.
:: اگه قرار باشه از تئاتر بگم شاید وضعیتِ بهترینها، بهتر از فیلم و سینما باشه. توی سال ۹۰ به ازای هر ماه، بیشتر از یک اجرا دیدم که از یه سری نمایش و اجراها نوشتم و خب بعضیها هم لابهلای بقیهی کارهای نکرده موند و فراموش شد. 
شاید روزهای آخر اسفند، بدترین زمان ممکن برای اکران یه فیلم باشه و وقتی هم که قرار باشه بهصورت محدود و توی بعضی از سالنها و فقط بعضی سانسها اکران بشه، بدون شک آدم قیدِ دیدنِ فیلم رو میزنه ولی شما این اشتباه رو نکنید و توی همین روزهایی که قاعدتاً سرتون هم خیلی شلوغه، ساعتی رو اختصاص بدین به دیدن فیلم بسیار خوب و زیبای «چیزهایی هست که نمیدانی.»
اصغر فرهادی کاری نکرد که کارستون باشه. بهنظر من اصغر فرهادی یک شیاد بزرگه! یه کلاهبردار بیمعرفت که وقتی توی سالن کداک تئاتر هالیوودِ لسآنجلس روی سن رفت، هیچوقت از من و تو حرفی نزد. اصغر فرهادی یک فرصتطلب بزرگه که با زیرکی نشست و گوش داد به تموم قصه و غصّههای من و تو. مردِ نامحرمی که سَرش رو کرد توی زندگی تکتک ما و قواعد نوشتن رو خوب بلد بود و آهنگِ زندگی من و تو رو چنان سرود که آوازهاش حتی تا غرب وحشی هم رسید. فرهادی، از من و تو و از همهی ماهایی نوشت که چون زاده شدیم توی این کشور جهان سومی، از همون وقتی که فهمیدیم دنیا فقط ایران نیست، دل سپردیم به جایی بیرون از این چهار دیواری و تا وقتی دل نکندیم از شهر و دیار و مملکتمون، فارع نشدیم از این بلایی که چون موریانه افتاده بود به تن و پیکر خود و زندگیمون.
وارد سالن شماره 1 [پردیس ملت] که شدم، پیمان معادی و لیلا حاتمی کنار هم و رو به آقای قاضی نشسته بودن و داشتند از دلایل طلاقشون میگفتند. کاپشنم رو که درآوردم و نشستم، روی صفحهی بزرگ سینما نوشت، «جدایی نادر از سیمین».
دو روز مونده به شروع سالی که دیگه داریم تمومش میکنیم «جدایی نادر از سیمین» رو دیدم و 
از مرتضی کربلاییلو چیزی نخونده بودم ولی تعریفش رو شنیده بودم. سراغ «قارا چوپان»ش رفتم و همسفر شدم با عیار، شخصیت اصلی داستان. تا جاییکه با عیار، بدون هدف توی شهر میچرخیدم و درگیر روزمرهگیهاش بودم و لابهلای دغدغههاش و همراه با رفیق فرشفروشش، جنبههای مختلف زندگیش رو میدیدیم داستان رو دوست داشتم ولی از اونجایی که عیار بهدنبال مارال راهی دَشتودَمن شد و داستان قاطی شد با فرهنگ و زبانِ استانهای آذربایجان دیگه نه عیار رو دوست داشتم و نه داستان رو.
Conviction 
برای اهالی و دوستداران تئاتر، فقط اسم خالی «محمد یعقوبی» اونقدر کشش داره که بدون در نظر گرفتن موضوع و عوامل اجرا اونها رو به سالن تئاتر بکشونه و وقتی پای علی سرابی، آیدا کیخایی، باران کوثری و پیمان معادی هم وسط باشه که دیگه شکی نمیمونه باید این کار (که البته چند سال پیش هم اجرا شده بود) خوب و دیدنی باشه.
وقتی بروشور و تبلیغات «خشکسالی و دروغ» رو میبینی و خط میخی و جملهای از داریوش یا کوروش! که:
از سالن 5 سینما پردیس بیرون اومدم. داشتم چشمهای پُف کردهام رو میمالوندم و با پُشت دست، جلوی دهندَرهام رو گرفته بودم که یهویی دوربینی اومد جلوی صورتم و آقاهی پرسید: به نظرتون فیلم چطور بود؟ 
فیلم «یه حبه قند» برخلاف تعریف و تمجیدهایی که ازش شده، فیلم خوبی نیست. فیلمی که به نحو اغراق شدهای فقط سعی داره رنگ و تصویرهای خوب به توی بیننده نشون بده. «یه حبه قند» میتونست بدون هیچ داستان و شخصیتی فیلم نباشه و فقط یه آلبوم عکس باشه که ظرف چند دقیقه ورق بزنی و چند تا عکس خوب از شهر کویری یزد ببینی. 
انگاری با اومدنِ حتی بوی پاییز، میل و رغبت آدمها برای حضور در کارهای سالنی بیشتر میشه. والیبال و بسکتبال ورزشهای خاص شش ماههی دوم سالهاند و شاید باید تئاتر رو هم بیاریم توی این (بهقول برخی از دوستان) کتِگوری. 
موقع دیدن «زمستان 66» انگاری یه کسی از پشتِ سَر، یقهات رو میگیره و شوتت میکنه به 25 سال پیش. روزهایی که پنجرههای این شهر مُزین شده بود به علامتِ X قهوهای تا به قولِ پوریا عالمی، شیشهها بیشتر از این نلرزه و تب نکنه و نمیره. توی این مملکت، روزهای نحستر از امروز هم داشتیم. زیاد، و کار یعقوبی دوباره همون روزهایی که موشک عینهو باقلوا وسط زندگیهامون بود رو میاره جلوی چشممون. روزهایی که سَرمون به آسمون بود و رَد موشک رو دنبال میکردیم و گوشمون به تلفن تا ببنیم اینبار کدوم کوچه و خیابون و محله، تل خاک شده و جنازهها دراز به دراز رو به قبله خوابونده شده تا هفته بعد اسم یکیشون بشه، اسم کوچه.
شاید اولین چیزی که خیلی زود آدمیزاد توی سالن چهارسو متوجه میشه، این نکته است که بدون هیچ شکی، هانیه توسلی وصلهی ناجوری است توی نمایش «جیرهبندی پَر خروس برای سوگواری» که بدت نمیاد با توجه به ماهیت و فضای باز نمایش، از روی صندلیها بلند شی و بری روی صحنه و دست هانیه رو بگیری و بگی: بفرمایید، بفرمایید خانم برید خونهتون با این بازی کردن مزخرف تون.
:: «آمریکا» غیر کافکاییترین رمان کافکاست! رمانی پُر دردسر و با دو سه تا اسم مختلف. کافکا از این کتاب به «مفقودالاثر» یاد کرده. فصل اول رمان به اسم «آتشانداز» بهصورت مستقل چاپ میشه ولی بعدِ یه مدت بخشهایی از رمان توی آتشسوزی از بین میره و ...
آهنگسازی وارد شهری متروک میشه. توی مهمانخانهیی اطاقی میگیره و هماطاق میشه با دو نفر دیگه و .... 
:: شاید بارها و بارها توی کتابفروشی از کنار «دوست بازیافته» رد شده باشی و اندازه و حجم کم کتاب چنان بوده که رغبت چندانی برات ایجاد نکرده که اون رو برداری و ورق بزنی. ولی اگه تابهحال این کتاب رو نخوندی، خوشحال باش که حالا میتونی از خوندنِ یه داستان خیلی خوب (که بهسختی بهش میشه گفت رمان و یا داستان بلند) با پایانی بس شوکه کننده لذت ببری. 
توی این گرمای خرداد ماه تهران، هندوانه گذاشتین زیر بغل من این هوا و حالا منهم جوگیر شدم و بخاطر بالا موندن پرچم هنری این مرز و بوم هر روز به مراکز فرهنگی سر میزنم تا بتونم شاید چند نفری رو تشویق کنم که اگه قراره پولی خرج کنند، حتماً توی مسیر علم و ادب و هنر خرج کنند که انصافاً خیلی جای کار هم داره.
«شن» داستان زندانی است که این روزها من و تو و ما برای خودمون ساختیم. داستانی مایی که فرار میکنیم از رودرو شدن با مشکلات. 
مسعود کیمیایی مقصر نیست که شاید اون صادقترین کارگردانی باشه که تکلیفش رو با خودش و سینمای ایران معلوم کرده، اتفاقاً خوبیه فیلمهای کیمیایی اینه که فیلمهاش امضاء داره. مال خودِ خودشه و شخص دیگهی نمیتونه فیلم با این سَبک و سیاق بسازه پس بدون شک مقصر ما هستیم که به امید دیدنِ شاهکار جدید استاد، سی ساله راهی سینما میشیم و سی ساله وقتی از سینما بیرون میآییم مثل همهی فیلمهایی این سه دههی اخیر مسعود خان کیمیایی غر میزنیم و به خودمون فحش میدیم که محاله فیلم بعدیش رو ببنیم. ولی دو سال میگذره و کیمیایی دوباره فیلم میسازه و یکی مثل من که هنوز هم (متاسفانه) دوست داره سینمای استاد رو و فکر میکنه شاید دوباره قیصر دیگهی خلق بشه و یا قدرتِ گوزنها توی تاریکی سینما جوون بگیره و گوله بخوره، راهی سینما میشه و وقتی بیرون میاد غر میزنه و ... این قصه سالهاست که بین کیمیایی و علاقمندان به سینما تکرار میشه!
کیمیایی اونقدر بزرگ و ارزشمند هست که من به خودم فقط این اجازه رو میدم که بنویسم جُرم فیلم خیلی بدی است. فیلمی که عنوانِ بهترین فیلم سال گذشته جشنواره رو یدک میکشه، با این انتخاب بدون شک هم فیلم، هم جشنواره و هم همهی داوران جشنواره رو زیر سوال میبره که هنوز سینمای ایران اینقدر بد نشده که جُرمش بهترین فیلم سالش بشه. 
استفاده از سیامک انصاری، جمشید مشایخی و ... فقط در حد دو دقیقه یعنی چی؟ فوکوس روی لعیا زنگنه و بزرگ کردنش توی یک صحنه فقط برای فروش یک اسحله که میتونست بدون این بزرگ کردن شخصیت و استفاده از هنرپیشهی عادی سینما هم صورت بگیره، انتظار من بیننده رو بالا نمیبره تا آخر داستان دنبال زنگنه و نقشش توی داستان بگردم؟!
این روزها (بغیر از شنبهها) توی مجموعهی دوستداشتنی تئاتر شهر، "لارنس راهب، مردی که حرف میزند" در حال اجراست. قاعدتاً برای دوستداران و اهالی تئاتر کنار هم بودن دو اسم محمد چرمشیر و افشین هاشمی این جذابیت رو ایجاد میکنه که بدون اطلاع از کم و کیفِ مابقی ماجرا راهی تئاتر شهر بشن تا اجرا رو ببینند. خوشبختانه یا متاسفانه، من هم بیشتر از این هم نمیتونم در رابطه با این کار توضیح بدم و امیدوارم همین ناتوانی من در عدم توضیح بیشتر، انگیزهی شما رو برای دیدن کار بیشتر کنه. 
با توجه به همین تعاریف خر شدم و بعد از اینکه سالها بود به خودم فحش داده بودم دیگه فیلمی از داودنژاد رو نبینم ولی وفای به عهد نکرده و متاسفانه مرهم رو هم دیدم. با تمام احترامی که به آقای بیضایی میذارم ولی فکر میکنم شاید این بیضایی شخص دیگهی است که امروز ساکن آمریکاست و اون آقای بیضایی تشکر کرده از اکران فیلم مرهم! 
:: دلمون به حال و هوای اردیبهشت تهران خوش بود ولی خوشا بهحال اونایی که این حوالی نیستند و نمیبینند این هوای مُزخرفِ بهاری امسال رو و خاطراتِ اردیبهشتی سالهای قبل رو مزمزه میکنند که پیشتر از این، درشتدانهها و کلهگندهها شهر رو در دست داشتن و الان بهغیر از این عزیزان، ریزدانههای احتمالاً کشورهای همجوار هم خودشون رو رسوندن به پایتخت و شهر رو تسخیر کردند و چنان گندی زدند به ابرشهر تهران که حالا دیگه کم نداره از وارونه شدن هوای این شهر مظلوم در روزهای آخر پاییز. انگاری دیگه هیچ فصل و ماهی با تهران مهربون نیست.
:: یه وقتهایی دلت فیلم میخواد. دلت محیط سینما رو میخواد. ولو شدن روی صندلیهای پردیس ملت رو میخواد. این میشه که میری و مزخرفی به اسم "یکی از ما دو نفر" رو میبینی وگرنه خوب میدونی که نگاه تهمینه میلانی نه یه مرد که به کل سینما، با سلیقهی تو اصلاً جور درنمیاد که اوج و قلهی فیلمسازی این کارگردان پُرمدعا چی بوده که حالا این یکی فیلمش باشه. داستان و سناریویی بد. فیلمی بد. هنرپیشههایی بد و توی این مجموعهی کاملاً بد، نمیدونی خودت توی سینما و بهرام رادان روی پرده چیکار میکنه!